Uçakta kimler acil çıkış kapısına oturamaz

Havacılıkta her şey güvenli uçuşa göre dizayn edilmiştir. Uçaklarda acil bir durumda yolcu tahliyesini sağlayan acil çıkış kapıları da yolcuya daha geniş alan sağlamak için değildir.
 
Uçak içinde de kabin personeli yolcuyu bilgilendirir. Çünkü burada seyahat edenlerin de ciddi sorumlulukları vardır.
 
Şarkıcı Akrep Nalan’ın Türk Hava Yolları’yla (THY) yaptığı İstanbul- Bodrum uçuşunda, kilosu sebebiyle acil çıkış  koltuğundan kaldırılıp başka bir yere oturtulması, ardından kemer sorunu sebebiyle olayın büyümesiyle konu tartışılmaya başlandı.
 
Her şeyden önce THY yer ve kabin ekibinin bu krizi iyi yönetemediğini söyleyelim. Acil çıkış  kapısı için biniş kartı vermekle ilk yanlış check-in kontuarı’nda başlamış. Sonra uçak içinde devam etmiş.

Daha ileri gidilerek, sanatçı haksız yere ‘kuraldışı yolcu’ olarak tescil edilmekle uyarılmış. Bu yönüyle kabin  personelinin neden böyle davrandığının analizini yapmak gerekir?
 
Diğer taraftan, bu tartışma sebebiyle gazete, televizyon ve sosyal medyada yer alan yazıları okuyunca, havayoluyla seyahatin 120 milyonu bulduğu ülkemizde acil çıkış kapısının yanlış ele alındığını söylemeliyim.
 
Eğer ekonomi sınıfında uçuyor ve rahat etmek istiyorsanız, acil çıkış kapısındaki koltuklar ideal. Ancak acil çıkış kapısı sırasındaki koltukları, kapının bir önündeki koltuk sırasıyla karıştırmamak gerek. Kapı önündeki koltuklar, güvenlik tedbiri nedeniyle geriye yaslanmaz.
 
Dolayısıyla uzun uçuşlarda keyfiniz kaçabilir. Çünkü arkaya yaslanma mesafesi azdır. Ancak acil çıkış kapısı koltukları, her zaman olmasa da genellikle yolcuya daha geniş alan ve bacak boşluğu sağlar. Fakat beraberinde de bazı kısıtlamalar ve sorumluluklar getirir.
 
Dolayısıyla Akrep Nalan’ın “Acil çıkış kapısını açarım” yaklaşımı doğru değil. Gereken hız ve beceriyle kapıyı açmak kadar, diğer yolculara yardımcı olmak gibi bir görev de söz konusu. Daha da önemlisi kabin personelinin sizin orada oturmanızı onaylaması gerekir.
 
Çünkü neticede aldıkları eğitimler ve uymaları gereken kurallar çerçevesinde güvenli uçuşu sağlamak onların görevi.
 
İnternet üzerinden sizin seçmeniz veya check-in esnasında dikkatsizlik sebebiyle acil çıkış koltuğu biniş kartı verilmesi halinde, uçağa bindiğinizde eğer acil çıkış koltuğu şartlarına uymuyorsanız aynı Akrep Nalan’da olduğu gibi yerinizden kaldırılırsınız.
 
Bu çok önemli bir prosedürdür ve kurallara tamamıyla uygundur. Çünkü havacılıkta önce güvenlik gelir ve uçuş ekibi, güvenlik prosedürlerini göz ardı edemez.
 
İyi eğitimli ama problemli hostesler ve ‘kuraldışı yolcu’ Acil çıkış kapısı tartışmasında THY kabin personelinin davranışını iyi değerlendirmeli.
 
Asıl sorunun burada olduğunu düşünüyorum. Hızlı büyüme sebebiyle personelde çalıştığı kuruma aidiyet problemi, eğitim sorunu, kariyer planı gibi sıkıntılar söz konusu. Her başlık için örnekler var.
 
Mesela neden küçük bir yolcu sorunu büyük bir probleme dönüştü? Akrep Nalan veya herhangi bir yolcu elindeki biniş kartıyla koltuğundan kaldırıldığı an morali bozulur.
 
Bu esnada nasıl uyarı yapıldığı işin rengini daha da karmaşıklaştırıyor. Böyle durumlarda eğer boş koltuk varsa yolcu business class’ta seyahat ettirilebilir.

Veya yeri değiştiriliyorsa, daha kibar davranılır. Ama bunlar olmamış, yolcunun sinirleriyle beraber, tartışmayı yatıştırması gerekenler de sahne almayı tercih etmiş.
 
Yolcunun hemen kuraldışı ilan edilmesi ise başka bir hata. “Kuraldışı yolcu” havacılık ve havayolu talimatlarına uymayan, mürettebatın görevini yapmasına engel olan, sözlü ya da fiziksel saldırıda bulunan ve uçuş güvenliğini

sıkıntıya sokacak davranışlarda ısrarcı olanlardır. Akrep Nalan olayında kabin personeli, tartışmalar karşısında “kuraldışı yolcu” kavramını tehdit gibi kullanmış.
 
Ayrıca bu kavramın da sınıfları ve ona göre müeyyideleri var. THY kabin personeli arasında üç tip var. Kurumunu ve mesleğini sevenler.
 
Düşük profilleriyle iş sahibi olmak için THY’ye girip kuruma ve mesleğe ilgi duymayanlar. Yabancı dilleri mükemmel, iyi eğitim almış, bir hevesle THY’ye girmiş ve birkaç yıl sonra işi beğenmeyip kariyer derdine düşenler…
 
Bu gruplar içinde problem çıkarmaya en müsaitler iyi eğitimlilerle, düşük profilliler. Eğitimliler aşırı güven ve bulunduğu pozisyon sebebiyle yolcuyla tartışırken, düşük profilliler beceriksizlik ve eğitim eksikliği yüzünden sorun çıkarıyor.
 
THY’de hostes olarak işe başlayanlar 2-3 yıl içinde uzun hatlarda uçup kısa sürede kabin amiri oluyor. Önceden uzun hatlarda uçmak için bazen 10 yıldan fazla zaman gerekirdi. Uzun hatta uçmak, kabin amiri olmak önemli bir kariyer aşamasıydı. Şimdi kariyerde son noktaya kısa sürede gelebiliyorlar.

İyi eğitimli halleriyle de 2-3 yılın sonunda geleceklerini düşünmeye başlıyorlar. Başka yerlerdeki arkadaşlarıyla mukayese ettiklerinde moralleri bozuluyor ve bu durum işlerine yansıyor.
 
THY yönetiminin, pilotlardan İngilizce yeterlilik için sertifika isterken, kabin personelinin istihdamında da bu detayları dikkate alması gerekir.
 
80 kg üzerindeki yolcudan ek ücret

Bir uçak bileti aldığınızda, aslında havayoluyla anlaşma imzalamış oluyorsunuz. Kurallar, rezervasyon sonrası biletinizin üzerinde yazılı bir biçimde size veriliyor. Bu haklar, fazla kilolu veya tekerlekli sandalye kullananlarda dâhil her türlü yolcuyla ilgili çeşitli ayrıcalıkları kapsıyor.
 
Bu kurallardan haberdar olsanız da olmasanız da  seyahatiniz sırasında size yanlış davranıldığını düşünüyorsanız havayolunu dava edebilirsiniz. Kilolu yolcular koltuk rezervasyonunu havalimanına gelmeden önce yapmalı.
 
Rezervasyonu telefondan yaptırdıklarında görevlilere kilolu ya da engelli olduklarını belirtirlerse, kendilerine uygun bir koltuk ayarlanacaktır. Kilolu yolcular kemeri uçuştan önce ister ve koltuklarına taktırırlarsa, uçakta istemelerine gerek kalmaz.
 
Bu sıkıntıyı tekrar yaşamak zorunda kalmazlar. Yolcu ağırlık yönetimi havayolları için önemli bir mesele. Uçak dolu değilse yolcu sayısına göre uçuşta  önden arkaya ağırlık dengesinin kurulması gerekiyor.
 
Bu yüzden bazen yer görevlisinin seçtiği koltuğu almak zorundasınız. Bu yüzden ne kadar erken hareket ederseniz o kadar rahat edersiniz.
 
Öte yandan bazen kilolu yolcu bir koltuğa sığamadığı için ya da havayolu tarafından iki bilet almak zorunda bırakılabiliyor. ABD’li düşük maliyetli havayolu Southwest bu konuda sabıkası olanlardan.
 
Yolcu şikâyetlerinden dolayı fazla kilolu yolcuya iki bilet satan havayolu, 2011 içinde bir yolcusunu “Uçamayacak kadar şişman” diye  uçağa almadığı için eleştirildi.

Southwest, bir yolcu kolçaklar indirildiğinde koltuğa sığamıyorsa iki bilet alınmasını zorunlu tutuyor, ancak uçak boşsa bir bilet parasını iade ediyor. Yolcularda kilo meselesi en fazla Amerika’da tartışılıyor.

Hatta ortalama bir yolcu 80 kg olarak düşünülerek, bunun üzeridekilerden ağırlığına göre ilave ücret alınması bile gündemde.
 
Hangi yolcular acil çıkışta oturmaz?

* 18 yaşından küçük olanlar (yerine göre 15 ve 12).
 
* Hamile ve bebekliler.
 
* Acil durumda kapıyı veya yolu açmakta sıkıntı yaşayacak zihinsel ya da bedensel engelliler.
 
* Evcil hayvan ya da hizmet hayvanıyla seyahat edenler.
 
* Acil durumda gerekenleri yapma konusunda sorumluluk almak istemeyenler.
 
* Kabin görevlileri tarafından konuşulan dillerden hiçbirini bilmeyen yolcular.
 
* Uçağa binmek ya da uçaktan inmek için havayolu firmasından yardım isteyenler.
 
* Acil durumda yolcu tahliyesini engelleyecek kişiler.

En rahat koltuk nasıl seçilir?

1- Uçuştan 5 gün önce “Daha iyi koltuk var mı, yok mu” diye inceleyin. Çünkü bazı şirketler, uçuştan önce sadakat programı üyelerine upgrade yapabiliyor. Sadece acil çıkışa odaklanmayın.
 
2- Havayollarının sık uçan yolcu programlarına katılın. En uygun bilet fiyatları, uçağa binişte öncelik ve en güzel koltuk gibi avantajlardan yararlanabilirsiniz.
 
3- Rezervasyonda koltuğunuzu seçebiliyorsanız, ihmal etmeyin. Uçak tipini bilmeseniz bile iyi koltuk konusunda yardım alabilirsiniz.
 
4- Uçuştan 24 saat önce koltukları kontrol edin. Bazı havayolları, uçuştan 24 saat önce koltuk rezervasyonu yapılmasına izin vermez. Bu durumda cep telefonunuzun alarmını kurun. Koltukların ne kadar çabuk kapıldığına
şaşıracaksınız.
 
5- Eğer bir acil çıkış koltuğu bulamadıysanız kontuarda tekrar sorun. Belki o koltuğu alan yolcu, sınıf iyileştirmesi ya da uçuş iptali yapmıştır.
 
Uçuş sırasında kapı açılabilir mi?

Birkaç ay önce THY’nin İstanbul-Stockholm seferinde aşırı alkollü bir yolcu, acil çıkış kapısını uçak seyir halindeyken açmaya çalıştı. Bu olaydan sonra, “Kapı açılır mıydı? Airbus’ta mı açılırdı, Boeing’te mi? Açılsaydı ne olurdu? Kapıyı açmak o kadar kolay mı?” gibi birçok soru soruldu.

Hava basıncındaki farklılıklar nedeniyle seyir halindeyken bir uçağın acil çıkış kapısını açmak neredeyse imkânsızdır. Bu durum ana kapılar için de geçerli. Kapının kol mekanizmasını istediğiniz kadar kurcalasanız da açamazsınız.

Çünkü yolcu uçakları basınçlı kabine sahiptir. Yolcu konforunu sağlayan bu basınç sayesinde kabindeki oksijen seviyesi rahatlıkla kontrol edilebilir. Kabin içindeki basınçla kabin dışındaki basınç, kapının kolu olmasa bile kapıları birbirine yapıştırarak kilit görevi görür.
 
Ayrıca kapılar uçaktaki güvenlik kilidiyle ikinci kez kilitlenir. Uçuş sırasında uçağın kapısını açmaya çalışan kişi, basınç farklılığıyla baş edecek kadar güçlü olamayacağından başarısız olur.