Tarihte bugün 5 Mart

Olaylar
* 1584 – Karlstad, İsveç’te kent konumuna alındı.
* 1821 – James Monroe, ABD devlet başkanlığı görevine ikinci kez getirildi.
* 1836 – Samuel Colt ilk .34 kalibre altıpatlar (revolver) tabancanın seri üretimine başladı.
* 1890 – Meksika’daki kırsal yaşamı dile getiren macera romanlarıyla ünlü yazar B. Traven doğdu. Kimliğini açıklamayı reddeden ve gerçek adı asla öğrenilemeyen Traven’in kimliği hakkında kesin olarak bilinen tek şey romanlarının çoğunun Almanca olarak yazıldığı ve ilk baskılarının Almanya’da yapıldığıydı.
* 1912 – İtalyan Ordusu hava balonlarını askeri amaçlarla kullanan ilk ordu oldu. İtalyanlar bu hava taşıtlarını Türk savunma hatlarının gerisine keşif amacıyla gönderdiler.
* 1917 – Woodrow Wilson, ABD devlet başkanlığı görevine ikinci kez getirildi.
* 1918 – Bolşevikler, Rusya’nın başkentini Petrograd’tan Moskova’ya taşıdılar.
* 1920 – Türkiye Yeşilay Cemiyeti kuruldu.
* 1923 – Şile’de Rum Değirmenlik Mahallesi’nde çıkan yandında çoğu terk edilmiş yaklaşık 550 Rum, 200 Müslüman hanesi, 100 dükkân, 1 cami, 2 kilise ve bazı resmi binalar yandı. Toplam 1500 kişi yangın dolayısıyla evsiz kaldı.
* 1924 – İstanbul’da Maarif Müdürlüğü, Tevhid-i Tedrisat Kanunu gereğince medreselere el koydu.
* 1924 – Halife Abdülmecit Efendi ailesiyle birlikte Türkiye’den ayrıldı.
* 1924 – Şevket Verlaci, Arnavutluk başbakanı oldu.
* 1931 – Daniel Salamanca Urey, Bolivya devlet başkanlığına getirildi.
* 1933 – Büyük Buhran: ABD başkanı Franklin D. Roosevelt bütün bankaları kapattı ve finansal işlemleri durdurdu.
* 1933 – Almanya’da parlamento seçimlerinde naziler %44 çoğunluk sağladılar.
* 1942 – Okul bahçelerine patates, yerelması, fasulye gibi sebzeler dikilmeye başladı.
* 1946 – II. Dünya Savaşı’nda ortaya çıkan ve Sovyetler Birliği ile Doğu Avrupa ülkelerini simgeleyen Demirperde kavramı; ilk kez İngiltere Başbakanı Winston Churchill’in bir konuşmasında kullanıldı.
* 1950 – Eskişehir’de sel felaketi: 50 bin kişi açıkta kaldı, 2500 ev yıkıldı, 6 kişi boğuldu. Felaketzedelere Marshall Planı’ndan yardım geldi.
* 1951 – Devlet Tiyatrosu Genel Müdürlüğü’nden ayrılan Muhsin Ertuğrul, özel bir tiyatro kurmaya karar verdiğini açıkladı. İstanbul Beyoğlu’nda Atlas Sineması’nın üst katında yer alması planlanan yeni tiyatronun adı Küçük Sahne olacak.
* 1952 – 74 Ticani’nin duruşmasına Ankara 1’inci Ağır Ceza Mahkemesi’nde başlandı. Tarikat Şeyhi Kemal Pilavoğlu, 1934 yılında mahkûm olduktan sonra Ticaniliği bıraktığını söyledi.
* 1953 – 1929’dan beri SSCB liderliğini elinde tutan Sovyetler Birliği Komünist Partisi Birinci Sekreteri Josef Stalin öldü; bir gün sonra yerine Malenkov geçti. Asıl adı Yosif Vissariyonoviç Çugaşvili olan Stalin “Çelik Adam” anlamına gelen takma adını 1879’da devrimci mücadeleye atıldığı sırada almıştı.
* 1956 – ABD’de Yüksek Mahkeme diğer mahkemelerin okullardaki ırk ayrımcılığını yasaklamasını onayladı.
* 1966 – Boeing 707 tipi bir yolcu uçağı Fuji dağına düştü: 124 kişi öldü.
* 1969 – Ant dergisi’nde yayımlanan “İşgal Toprağı, Kurt Köpeği” başlıklı yazısından ötürü yargılanan Yaşar Kemal beraat etti.
* 1969 – Balıkesir’de Akbaşlak köyü muhtarı “aminli düğün tüzüğü” hazırladı ve mevlit okutmayan damatlara ceza kesileceğini açıkladı.
* 1971 – İstanbul’da Akbank’ın Selamiçeşme Şubesi silahlı 5 kişi tarafından soyuldu, soygun sanıklarından olduğu ileri sürülen Salman Kaya Bebek’te yakalandı.
* 1971 – Kırıkhan’da Türkiye İşçi Partililere (TİP) saldırıldı, 3 kişi öldü, 23 kişi yaralandı. İlçede sokağa çıkma yasağı başlatıldı.
* 1971 – ABD’li 4 asker Ankara’da THKO örgütü mensuplarınca kaçırıldı. Bir duyum üzerine polisin üniversiteye düzenlediği baskında çatışma çıktı; Erdal Şener adlı öğrenci öldü, yaralananlar oldu. Kaçırılan askerler 8 Mart’ta serbest bırakıldı.
* 1972 – Ağustos 1971’de Sultanahmet’te esrar satarken yakalanan ve 6 yıl hapse mahkûm edilen 14 yaşındaki İngiliz çocuk, Türkiye ile İngiltere arasında sorun oldu. İngiliz basını “Gaddar Türkler” diye manşetler attı. Bunun üzerine Başbakan Nihat Erim programında olmasına rağmen, ABD’ye giderken Londra’ya uğramadı.
* 1974 – Yom Kippur Savaşı: İsrail askerleri Süveyş Kanalı’nın batı yakasından çekildiler.
* 1977 – Türkan Şoray, Dünya Kadın Rejisörleri Festivali’nde Dönüş filmindeki başarısı nedeniyle Brüksel’de özel ödül aldı.
* 1978 – İstanbul İstinye’de yapılan 23. Balkan Kros Şampiyonası’nda Mehmet Yurdadön 12 bin metre, Sadık Salman 8 bin metre yarışmasında birinci oldular.
* 1979 – Uzay sondası Voyager 1, Jüpiter’in 172000 mil yakınından geçti.
* 1981 – İstanbul Sıkıyönetim Mahkemesi yasadışı örgüt kurmak ve komünizm propagandası yapmak suçundan 7 TİP yöneticisini tutukladı.
* 1984 – İstanbul Sıkıyönetim Askeri Mahkemesi, Papa’ya suikast düzenlemek suçundan Mehmet Ali Ağca hakkında açılan davada görevsizlik kararı verdi.
* 1986 – Yüce Divan tarafından iki yıl hapse mahkûm edilen eski Devlet Bakanı İsmail Özdağlar’ın milletvekilliği TBMM Genel Kurulu’nda düşürüldü.
* 1986 – Son 42 yılın en yoğun kar yağışı altında kalan İstanbul’da hayat felce uğradı.
* 1991 – Irak, Körfez Savaşı esirlerini serbest bıraktı.
* 1993 – Savaş uçaklarının bombaladığı Muş’un Kızılsu Vadisi’ndeki kamptan kaçmak isteyen 60 PKK militanı, patlamaların şiddetiyle kopan çığın altında kalarak öldü.
* 1994 – Birleşmiş Milletler, Bosna’ya Türk askeri gönderilmesini kabul etti.
* 1999 – Çankırı Valisi Ayhan Çevik, bombalı saldırıda ağır yaralandı; koruma polisi ve iki lise öğrencisinin öldüğü saldırıyı yasadışı TİKKO örgütü üstlendi.
* 2000 – İnternet aracılığıyla uluslararası ün yapan Mahir Çağrı, Forbes Dergisi’nin en ünlü 100 kişisi arasına girdi.
* 2001 – Mekke’de Hac’da çıkan izdihamda 35 hacı adayı öldü.
* 2007 – Türkiye’de Vatanseverler Partisi, İçişleri Bakanlığına Kuruluş dilekçesi vererek resmen kuruldu.

Doğanlar
* 1133 – II. Henry, İngiltere kralı (öldü 1189)
* 1324 – II. David, İskoçya kralı (ö. 1371)
* 1512 – Gerardus Mercator, Flaman kartograf (ö. 1594)
* 1563 – John Coke, İngiliz politikacı (ö. 1644)
* 1575 – William Oughtred, İngiliz matematikçi (ö. 1660)
* 1658 – Antoine Laumet de La Mothe, sieur de Cadillac, Fransız kaşif (ö. 1730)
* 1693 – Johann Jakob Wettstein, İsviçreli teolog (ö. 1754)
* 1696 – Giovanni Battista Tiepolo, İtalyan ressam (ö. 1770)
* 1703 – Vasili Kirilloviç Trediakovski, Rus şair (ö. 1768)
* 1748 – Jonas C. Dryander, İsveçli botanist (ö. 1810)
* 1748 – William Shield, İngiliz müzisyen (ö. 1829)
* 1794 – Jacques Babinet, Fransız fizikçi (ö. 1872)
* 1814 – Wilhelm von Giesebrecht, Alman tarihçi (ö. 1889)
* 1815 – John Wentworth, ABD’li politikacı (ö. 1888)
* 1817 – Austen Henry Layard, İngiliz arkeolog (ö. 1894)
* 1853 – Howard Pyle, ABD’li yazar ve çizer (ö. 1911)
* 1869 – Michael von Faulhaber, Alman kardinal ve başpiskopos (ö. 1952)
* 1870 – Frank Norris, ABD’li yazar (ö. 1902)
* 1871 – Rosa Luxemburg, Polonyalı sosyalist devrimci (ö. 1919)
* 1873 – Olav Bjaaland, Norveçli kaşif (ö. 1961)
* 1874 – Henry Travers, İngiliz oyuncu (ö. 1965)
* 1879 – William Beveridge, İngiliz ekonomist (ö. 1963)
* 1886 – Dong Biwu, Çinli politikacı (ö. 1975)
* 1887 – Heitor Villa-Lobos, Brezilyalı besteci (ö. 1959)
* 1897 – Set Persson, İsveçli politikacı (ö. 1960)
* 1890 – B. Traven, Meksika’daki kırsal yaşamı dile getiren macera romanlarıyla ünlü yazar.
* 1898 – Zhou Enlai, Çinli politikacı, başbakan (ö. 1976)
* 1902 – Edita Morris, İsveçli-ABD’li yazar (ö. 1988)
* 1904 – Karl Rahner, Alman teolog (ö. 1984)
* 1908 – Irving Fiske, ABD’li yazar, oyun yazarı (ö. 1990)
* 1908 – Rex Harrison, İngiliz oyuncu (ö. 1990)
* 1910 – Józef Marcinkiewicz, Polonyalı matematikçi (ö. 1940)
* 1915 – Laurent Schwartz, Fransız matematikçi (ö. 2002)
* 1918 – James Tobin, ABD’li ekonomist, Nobel Ödülü sahibi (ö. 2002)
* 1920 – José Aboulker, Cezayirli anti-Nazi direnişçi
* 1920 – Virginia Christine, ABD’li oyuncu (ö. 1996)
* 1921 – Elmer Valo, Slovak-ABD’li beyzbolcu (ö. 1998)
* 1922 – Pier Paolo Pasolini, İtalyan yazar ve film yönetmeni (ö. 1975)
* 1923 – David Nathan, Galli gazeteci (ö. 1966)
* 1923 – Laurence Tisch, ABD’li yatırımcı
* 1927 – Jack Cassidy, ABD’li oyuncu (ö. 1976)
* 1933 – İsmail Ogan, Türk güreşçi
* 1934 – Daniel Kahneman, İsrailli ekonomist, Nobel Ödülü sahibi
* 1934 – James B. Sikking, ABD’li oyuncu
* 1934 – Halit Refiğ, Türk yönetmen
* 1936 – Canaan Banana, Zimbabveli politikacı, devlet başkanı
* 1936 – Dean Stockwell, ABD’li oyuncu
* 1937 – Olusegun Obasanjo, Nijeryalı politikacı, devlet başkanı
* 1938 – Fred Williamson, ABD’li Amerikan futbolcusu ve oyuncu
* 1939 – Peter Woodcock, Kanadalı seri katil
* 1939 – Pierre Wynants, Belçikalı aşçı
* 1939 – Samantha Eggar, İngiliz oyuncu
* 1940 – Malcolm Hebden, İngiliz oyuncu
* 1940 – Sepp Piontek, Alman futbol oyuncusu ve teknik direktör
* 1942 – Felipe González Márquez, İspanyol politikacı, başbakan
* 1942 – Ahmet Arpad, Türk gazeteci yazar çevirmen
* 1970 – John Frusciante, ABD’li müzisyen, Red Hot Chili Peppers üyesi
* 1974 – Eva Mendes, ABD’li oyuncu
* 1974 – Matt Lucas, İngiliz komedyen
* 1975 – Jolene Blalock, ABD’li oyuncu
* 1977 – Taismary Agüero, Küba asıllı İtalyan voleybolcu
* 1989 – Sterling Knight, ABD’li aktör, şarkıcı

Ölenler
* 1534 – Antonio da Correggio, İtalyan ressam (d. 1489)
* 1539 – Nuno da Cunha, Portekizli politikacı, Hindistan valisi (d. 1487)
* 1592 – Michael Coxcie, Flemish ressam (d. 1499)
* 1605 – Pope Clement VIII, İtalyan Papa (d. 1536)
* 1611 – Shimazu Yoshihisa, Japon samuray (d. 1533)
* 1622 – I. Ranuccio Farnese, İtalyan soylusu, Parma dükü (d. 1569)
* 1695 – Henry Wharton, İngiliz yazar (d. 1664)
* 1726 – Evelyn Pierrepont, İngiliz politikacı (d. 1655)
* 1778 – Thomas Augustine Arne, İngiliz besteci (d. 1710)
* 1815 – Franz Mesmer, Avusturyalı doktor (d. 1734)
* 1827 – Pierre-Simon Laplace, Fransız matematikçi (d. 1749)
* 1827 – Alessandro Volta, İtalyan fizikçi (d. 1745)
* 1849 – David Scott, İskoç ressam (d. 1806)
* 1876 – Marie d’Agoult, Alman yazar (d. 1805)
* 1893 – Hippolyte Taine, Fransız tarihçi (d. 1828
* 1895 – Henry Rawlinson, İngiliz asker (d. 1810)
* 1895 – Nikolai Leskov, Rus yazar (d. 1831)
* 1903 – George Francis Robert Henderson, İngiliz asker (d. 1854)
* 1925 – Johan Jensen, Danimarkalı matematikçi (d. 1859)
* 1926 – Clément Ader, Fransız havacı (d. 1841)
* 1927 – Franz Mertens, Alman matematikçi (d. 1840)
* 1933 – Cavit Erdel, Türk asker (d. 1884)
* 1934 – Reşit Galip, Türk politikacı (d. 1897)
* 1940 – Cai Yuanpei, Çinli eğitimci (d. 1868)
* 1941 – Mehmet Rifat Börekçi, Türk din adamı, Türkiye’nin ilk diyanet işleri başkanı (d. 1860)
* 1944 – Max Jacob, Fransız şair ve yazar (d. 1876)
* 1945 – Lena Baker, ABD’li katil (d. 1901)
* 1947 – Alfredo Casella, İtalyan besteci (d. 1883)
* 1953 – Sergey Sergeviç Prokofyev, Rus besteci, (d. 1891)
* 1953 – Josef Stalin, Gürcü-Sovyet politikacı, devlet başkanı (d. 1879)
* 1953 – Herman J. Mankiewicz, ABD’li senarist (d. 1897)
* 1963 – Patsy Cline, ABD’li şarkıcı (d. 1932)
* 1965 – Chen Cheng, Çinli politikacı (d. 1897)
* 1965 – Pepper Martin, ABD’li beyzbolcu (d. 1904)
* 1966 – Anna Akhmatova, Rus şair (d. 1889)
* 1974 – Sol Hurok, Rus-ABD’li emprezaryo (d. 1888)
* 1977 – Tom Pryce, İngiliz Formula 1 sürücüsü
* 1980 – Jay Silverheels, Kanadalı oyuncu (d. 1912)
* 1980 – Winifred Wagner, Alman opera yapımcısı (d. 1897)
* 1981 – Yip Harburg, ABD’li şarkı sözü yazarı (d. 1896)
* 1982 – John Belushi, ABD’li oyuncu (d. 1949)
* 1983 – Mustafa Uykusuz (Mim Uykusuz), Türk karikatürist (d. 1922)
* 1984 – Tito Gobbi, İtalyan bariton (d. 1915)
* 1984 – William Powell, ABD’li oyuncu (d. 1892)
* 1987 – Gülistan Güzey, Türk oyuncu (d. 1927)
* 1988 – Alberto Olmedo, Arjantinli komedyen (d. 1933)
* 1990 – Edmund Conen, Alman futbolcu (d. 1914)
* 1991 – Kazım Taşkent, Yapı ve Kredi Bankası’nın kurucusu, eski milletvekili (d. 1894)
* 1992 – Yevgeniy Yevtuşenko, Sovyet şair.
* 1995 – Vivian Stanshall, İngiliz müzisyen, oyuncu ve yazar, Bonzo Dog Band üyesi (d. 1943)
* 1996 – Whit Bissell, ABD’li oyuncu (d. 1909)
* 1997 – Samm Sinclair Baker, ABD’li yazar (d. 1909)
* 1999 – Richard Kiley, ABD’li oyuncu (d. 1922)
* 2000 – Lolo Ferrari, Fransız oyuncu (d. 1962)
* 2000 – İzzet Baysal, Türk mimar, sanayici (d. 1907)
* 2004 – Walt Gorney, ABD’li oyuncu (d. 1912)
* 2006 – Richard Kuklinski, ABD’li gangster (d. 1935)