İptal raporu üyelere dağıtıldı!

Anayasa Mahkemesi’nin anayasa paketi ile ilgili kritik kararı bu hafta vermesi beklenirken, Anayasa Mahkemesi raportörü değişikliğin iptal istemine ilişkin raporu mahkeme üyelerine sundu. Raportörün, değişiklik teklifi yasalaşmadığı için iptal talebinin reddini istediği öğrenildi.

CHP’nin başvurusu üzerine HSYK ve Anayasa Mahkemesi’nin üye sayısını düzenleyen maddelerin iptali ve yürürlüğün durdurulmasıyla ilgili Yüce Mahkeme’nin vereceği kritik karar, siyasetin ve 12 Eylül’de yapılacak referandumun da kaderini belirleyecek. Anayasa Mahkemesi’nin kararını bekleyen ve tatile girmeyen Meclis kulislerinde, birden fazla siyasi senaryo konuşuluyor. Senaryolara göre, Yüce Mahkeme’nin vereceği olası bir iptal kararı erken seçimi de beraberinde gündeme getirebilir.

Anayasa Mahkemesi’nin, Ak Parti’nin oyları ile Meclis tarafından kabul edilen Anayasa değişikliği paketi ile ilgili CHP’nin yaptığı başvuruyu bu hafta büyük olasılıkla karara bağlaması bekleniyor. CHP’nin başvuru dilekçesi esas ve yöntem olmak üzere iki bölümden oluşuyor. CHP, Anayasa değişikliğinin yöntem bakımından tümünün yürürlüğünün durdurulması ve esas bakımından da bazı maddelerini iptalini istedi. CHP, pakette esasla ilgili bölümde Anayasa Mahkemesi’nin yapısı ile HSYK’nın yapısını düzenleyen iki maddenin iptalini talep etti. Siyasi çevrelerde Anayasa Mahkemesi’nin kararını bu hafta açıklaması bekleniyor.

RAPORTÖR REDDİNİ İSTEDİ

Bu arada Anayasa Mahkemesi raportörü, iptal istemine ilişkin raporunu tamamladı. Rapor mahkeme üyelerine dağıtıldı. Anayasa Mahkemesi raportörünün, mahkeme üyelerine dağıtılan raporunda yasalaşma süreci bitmediği için Anayasa paketinin iptal başvurusunun reddini istediği öğrenildi.

PAKET NE GETİRİYOR

TBMM Genel Kurulu’nda 336 milletvekilinin oyuyla yasalaşan 27 maddelik paket; pozitif eşitlikten kişisel verilerin korunması, seyahat hürriyetinden memura toplu sözleşme hakkına ve grev yasaklarının kaldırılmasından Anayasa Mahkemesi ve HSYK’nın yapısına kadar pek çok önemli değişiklik öngörüyor. Paketten düşen tek madde ise Siyasi Partilerin kapatılmasına ilişkin 8’nci madde oldu. 8’nci madde nedeniyle teklifin 26’ncı maddesine bağlı Geçici 18’nci madde de yapılan gizli oylamada paketten düştü. Paketin getirdiği düzenlemeler şöyle:

KADIN VE ERKEK EŞİTLİĞİNE ANAYASA AYARI

Kadın-erkek eşitliği konusunda alınacak tedbirler, Anayasanın eşitlik ilkesine aykırı olarak yorumlanamayacak.

Herkes kendisi ile ilgili kişisel verilerin korunmasını isteme hakkına sahip olacak.

Yurt dışına çıkma hürriyeti, ancak suç soruşturması veya kovuşturması nedeniyle ve hakim kararıyla sınırlandırabilecek.

Her çocuk, korunma ve bakımdan yararlanma, yüksek yararına açıkça aykırı olmadıkça ana ve babası ile kişisel ve doğrudan ilişki kurma ve sürdürme hakkına sahip olacak. Devlet, her türlü istismara karşı çocukları koruyucu tedbirleri alacak.

Aynı iş kolunda birden fazla sendikaya üye olunabilecek.

MEMURA TOPLU SÖZLEŞME

Memurlara ve diğer kamu görevlilerine toplu sözleşme yapma hakkı tanınacak. Toplu sözleşme yapılması sırasında uyuşmazlık çıkması halinde, taraflar Kamu Görevlileri Kuruluna başvurabilecek. Kurul kararları, kesin ve toplu sözleşme hükmünde olacak. Toplu sözleşme emeklilere de yansıtılacak.

Greve katılan işçilerin ve sendikanın kasıtlı veya kusurlu hareketleri sonucu grev uygulanan iş yerinde neden oldukları maddi zarardan sendika sorumlu tutulamayacak. Siyasi amaçlı grev ve lokavt, dayanışma grevi ve lokavtı, genel grev ve lokavt, iş yeri işgali, iş yavaşlatma, verim düşürme ve diğer direnişlere ilişkin yasaklar kaldırılacak.

OMBUDSMANLIK KURUMU KURULUYOR

Kamu Denetçiliği Kurumu (ombudsmanlık) oluşturulacak.

MİLLETVEKİLLİĞİNİN DÜŞMESİ

Milletvekilliğinin düşürülmesi uygulaması kaldırılacak.

TBMM Başkanlık Divanı 2. dönem sonuna kadar görev yapacak.

YÜKSEK ASKERİ ŞURA KARARLARI

Yüksek Askeri Şuranın (YAŞ) terfi işlemleri ile kadrosuzluk nedeniyle emekliye ayırma hariç, her türlü ilişik kesme kararlarına karşı yargı yolu açılacak.

HAKİM VE SAVCILARIN DENETİMİ

Adalet hizmetleri ile savcıların idari görevleri yönünden Adalet Bakanlığınca denetimi, adalet müfettişleri ile hakim ve savcı mesleğinden olan iç denetçiler; araştırma, inceleme ve soruşturma işlemleri ise adalet müfettişlerince yapılacak.

ASKERE SİVİL YARGI YOLU

Askeri mahkemeler, asker kişiler tarafından işlenen askeri suçlar ile bunların asker kişiler aleyhine veya askerlik hizmet ve görevleriyle ilgili olarak işledikleri suçlara ait davalara bakmakla görevli olacak.

Devletin güvenliğine, anayasal düzene ve düzenin işleyişine karşı suçlara ait davalar, her durumda adliye mahkemelerinde görülecek.

Siviller, savaş hali dışında askeri mahkemelerde yargılanamayacak. 

ANAYASA MAHKEMESİ YENİDEN YAPILANDIRILACAK

Anayasa Mahkemesi yeniden yapılandırılacak. Halen 11 asıl 4 yedek üyeli Anayasa Mahkemesi, 17 asıl üyeden oluşacak. TBMM, 2 üyeyi, Sayıştay Genel Kurulunun gösterdiği 3’er aday arasından; 1 üyeyi ise baro başkanlarının avukatlar arasından göstereceği 3 aday arasından gizli oyla seçecek.

Siyasi partilere ilişkin dava ve başvurulara, iptal ve itiraz davaları ile Yüce Divan sıfatıyla yürütülecek yargılamalara, Genel Kurul bakacak.

MECLİS BAŞKANI, KOMUTANLAR DA YÜCE DİVAN’DA YARGILANACAK

Meclis Başkanı, Genelkurmay Başkanı, kuvvet komutanları ile Jandarma Genel Komutanı da görevleriyle ilgili suçlardan dolayı Yüce Divanda yargılanacak. Yüce Divan kararlarına karşı yeniden inceleme başvurusu yapılabilecek. Genel Kurulun yeniden inceleme sonucu verdiği kararlar kesin olacak.

HSYK’NIN ÜYE SAYISI 22’YE ÇIKARILIYOR

Askeri Yargıtay ve Askeri Yüksek İdare Mahkemesi üyeleri için “hakimlik teminatı” geçerli olacak.

Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu (HSYK) yeniden yapılandırılacak. HSYK’nın halen 7 olan üye sayısı 22’e, 5 olan yedek üye sayısı ise 12’a çıkarılacak. HSYK, 3 daire halinde çalışacak.

HSYK’nın Başkanı, Adalet Bakanı olmaya devam edecek. Adalet Bakanlığı Müsteşarının Kurulda yer alması uygulaması da sürecek.

Ekonomik ve Sosyal Konsey Anayasa kapsamına alınacak.

12 EYLÜL DARBECİLERİNE YARGI YOLU

12 Eylül dönemindeki Milli Güvenlik Konseyi üyeleri ile bu dönemde kurulan hükümetler ve Danışma Meclisi’nde görev alanların yargılanmasını önleyen geçici 15. maddesi yürürlükten kaldırılacak.

BU SÜREÇE NASIL GELİNDİ?

Ak Parti tarafından getirilen Anayasa değişikliği paketi, TBMM’de tartışmalı oturumlara neden oldu. Ak Parti, paketteki ilk fireyi 8. maddede yaşadı. TBMM Genel Kurulunda, Anayasa değişikliğine ilişkin 2. turda, siyasi partilerin kapatılmasıyla ilgili 8. madde 327 oy aldı. Öngörülen beşte üç çoğunlukla (330) kabul oyu alamayan 8. madde paketten düştü. Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, “Vekiller hakları olan iradelerini kullandı. Paketin çekilmesi söz konusu değil, yola devam” değerlendirmesi yaparak yola devam dedi.

Paket, muhalefetin tüm itirazlarına rağmen TBMM’den geçti. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül de anayasa değişikliğine ilişkin paketi bekletmeksizin onayladı. Bunun üzerine CHP, DSP ve bağımsız milletvekillerinin de imzalarını alarak, Anayasa değişikliğinin iptali ve yürürlüğünün durdurulması talebini içeren başvuruyu Anayasa Mahkemesi Başkanlığına sundu. CHP’nin başvuru dilekçesi esas ve yöntem olmak üzere iki bölümden oluştu. CHP, Anayasa değişikliğinin yöntem bakımından tümünün yürürlüğünün durdurulması ve esas bakımından da bazı maddelerini iptalini istedi.

CHP’NİN İTİRAZ ETTİĞİ İKİ MADDE

CHP, pakette esasla ilgili bölümde Anayasa Mahkemesi’nin yapısı ile HSYK’nın yapısını düzenleyen iki maddenin iptalini istedi.

Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulunun(HSYK) yapısını düzenleyen maddeye göre halen 7 olan üye sayısı 22’ye, 5 olan yedek üye sayısı ise 12’ye çıkarılıyor.

Anayasa Mahkemesi’nin yapısını düzenleyen madde ile üye sayısı 11’den 17’ye çıkartılıyor. Başkan’ın 4 yıl için seçilmesini düzenleyen madde, üyelerin 14’ünün de dolaylı yollardan Cumhurbaşkanı tarafından belirlenmesine olanak veriyor.

REFERANDUM 12 EYLÜL’DE

CHP, Anayasa Mahkemesi’ne giderken Yüksek Seçim Kurulu (YSK) ise, referandum tarihini 12 Eylül Pazar günü olarak açıkladı. YSK’da referandum tarihini açıklamasının ardından, Resmi Gazete’de seçim takvimini hazırladı. Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren seçim takvimi 120 gün olarak belirlendi.

OLASI SENARYOLAR

CHP’nin Anayasa paketinin iptali başvurusunu kabul eden Anayasa Mahkemesi, paket ile ilgili kararını bu hafta içinde vermesi bekleniyor. Mahkemenin vereceğe karara göre siyasi partilerin yol haritası da belli olacak.

AKP, TBMM’Yİ AÇIK TUTUYOR

Ak Parti, bütün planlarını Anayasa Mahkemesi’nin, CHP’nin başvurusunu reddetmesi yani paketi 12 Eylül’de referanduma sunmasına göre yaptı. Ancak her türlü olasılıkları hesap eden Ak Parti, Anayasa Mahkemesi’nin vereceği karara göre TBMM’yi açık tutmayı planlıyor. Bu nedenle Ak Parti, 1 Temmuz’da tatile giren TBMM’yi çalıştırma kararı aldı. Böylece TBMM 1 Temmuz’da tatile girmedi ve öngörülen tasarı ve teklifler çıkarılıncaya kadar çalışma kararı verildi. Ak Parti, Anayasa Mahkemesi’nin vereceği karara kadar milletvekillerini Ankara’da tutacak. Mahkeme, başvuruyu reddederse Başbakan da, milletvekillerine, “Bölgenize gidin referandum için çalışın” talimatı verecek.

Ancak, Anayasa Mahkemesi paketi iptal ederse AKP’nin ne yapacağı konusu merak konusu oldu.

Siyasi kulislerde Mahkemenin, paketi iptal etmesi halinde AKP’nin erken seçim kararı alabileceği konuşulurken, TBMM’nin de bu nedenle açık tutulduğu iddia ediliyor.

ERKEN SEÇİM HESAPLARI

Siyasi kulislerde paketin iptal olması halinde hükümetin erken seçim kararı alacağı konuşulsa da Başbakan Recep Tayyip Erdoğan yaptığı konuşmalarda seçimin zamanında olacağının altını çizdi.

MUHALEFETTEN ERKEN SEÇİM BASKISI

Erken seçim isteyen CHP ve MHP ise en uygun tarihin sonbahar olduğunu belirtiyor. MHP’ye göre erken seçim tarihi 7 Kasım 2010 olmalı.

CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu ise olası bir erken seçime karşı yurt gezilerine geçen ay başladı.

Muhalefet erken seçim istese bile, hükümetin bir seçim kararı almasına ihtimal verilmiyor.

Siyaset bilimciler, Anayasa Mahkemesi’nden çıkacak her türlü sonucun önemine vurgu yaparak, önümüzdeki sıcak yaz aylarını mahkemenin kararının şekillendireceğine dikkat çektiler.