Gelişen Teknoloji Alerjiyi Tetikliyor?

Baharın yüzünü göstermesi ve havaların ısınmasıyla birlikte alerji mevsimi de geldi. Ağırlıklı olarak mevsim geçişlerinde ortaya çıkan polenler, kimi zaman hayatı zorlaştırabiliyor. Hassas alerjik bünyelilerin ve astım hastalarının baharda polen, ev tozu akarı gibi alerjenlerden uzak durması ve ilaçlarını düzenli kullanması gerektiğini söyleyen Liv Hospital Göğüs Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Ferah Ece, alerji ve tedavisi ile ilgili bilgi verdi…

Alerjiler nasıl ortaya çıkar?
Alerjenler hava yoluyla alınarak, besinler ve ilaçlar şeklinde ağızdan yutularak, deri veya mukozadan temas ya da enjeksiyon yoluyla vücuda girebilir. Alerji belirtileri, alerjenlerle ilk temas esnasında oluşmaz. Yaşamımızın başlangıcında organizmamız yabancı maddelerle karşılaştığında bağışıklık sistemimiz onları tanımayı ve belleğine almayı öğrenir. Ardından antijen dediğimiz bu yabancı maddelere karşı antikorlar üreterek yanıt verir. Bu süreç duyarlılaşma olarak bilinir. Organizmada ne zaman aynı antijen görülse, hatırlama özelliği nedeniyle aynı yanıt başlar. Atopik yani ‘alerjik bünyeye sahip’ kişilerde, alerjenlerle bağışıklık sisteminin tekrarlayan karşılaşmaları sonucunda, alerjenlere karşı IgE tipinde antikorlar oluşur. Bu IgE antikorları da çevrede bulunan ve normalde zararsız olan alerjenlerle (polenler, ev tozları vb.) etkileşime girerek alerjik reaksiyonu başlatır. Bu olaylar mast hücresi ve bazofiller adı verilen ve üzerinde alerjene özel IgE antikoru taşıyan bir grup hücrenin salgıladığı mediatörler aracılığı ile gelişir. Bu mediatörlerin etkisi ile hedef organlara ait (gözler, burun, solunum yolları gibi) alerji bulguları ortaya çıkar.

BOYDAN BOYA HALI TEHLİKELİ

Alerji son yıllarda neden artış gösterdi?
Hijyenik olma oranındaki artış
Hava kirliliğindeki artış
Ozon tabakasındaki delinme sonucu ultraviyole ışınlarına maruz kalma
Sigara içilmesi
Besinlerdeki katkı maddeleri
Ani hava değişiklikleri
Kullanılan ilaçlar ve kozmetik ürünler
Stres
Bitki örtüsünün azalması
Az güneş gören, boydan boya halı kaplı iyi havalanmayan binalarda ikamet.

Alerji genetik midir?
Anne veya babadan biri alerjikse çocukta alerjik hastalığa rastlanma olasılığı yüzde 40 iken; hem anne, hem de babanın alerjik olduğu durumda çocukta bu oran yüzde 70’lere çıkıyor. Alerjik bünyeli ebeveynler, gebelikte ve doğumu takiben ev içinde sigara içilmemesine, gebelik ve emzirme döneminde anneye alerjenik gıdalardan arındırılmış bir diyet uygulanmasına, bebeğin mutlaka anne sütünü emmesinin sağlanmasına dikkat etmeleri gerekir.

Zaman içerisinde farklı alerjiler gelişebilir mi?
Alerjenlere karşı hassaslaşma süresi belirli değildir; günler, aylar ya da yıllar sürebilir. Bu yüzden alerjik olmadığınızı düşündüğünüz bir şeye karşı zaman içinde alerji geliştirdiğinizi fark edebilirsiniz. Bazı insanlar sensitizasyon evresinde durur, bazı belirtileri hissetmelerine rağmen hiçbir zaman tam bir alerjik duyarlılık geliştirmezler.

Peki alerji kronikleşir mi, ömür boyu sürer mi?
Uygun şekilde tedavi edilmeyen alerjik hastalıklar kronikleşebilir ve tedavisi daha güç hale gelebilir. Çünkü alerjinin etkilediği doku yeniden ve farklı bir şekilde yapılanmaya gider. Bunun sonucunda astım, kronik bronşit, kronik ürtiker ve sinüzit gibi hastalıklar görülebilir.

KENTLERDE DA HA SIK GÖRÜLÜYOR

Teknoloji ile alerji arasında bir ilişki var mı?
Alerjik hastalıkların sıklığı teknolojinin gelişimine paralel olarak artıyor. Kişilerin kapalı ve dar alanlarda topluca yaşamaları, açık sahada çalışmaktan büroda çalışmaya dönüş, halı döşemeler, ev içinde kedi, köpek, kuş vb. hayvanların beslenmesindeki artış alerjiyi tetikliyor. Ayrıca sigara alışkanlığının yayılması, katkı maddesi içeren hazır gıdaların tüketilmesi, yaşamımıza giren ilaç ve kimyasal maddelerin giderek fazlalaşması ve hava kirliği gibi nedenlerle alerjik hastalıklar; endüstrileşmiş yörelerde ve kırsal kesime göre kentlerde daha sık görülüyor.

Alerjik hastalıkların belirtileri nelerdir?
Hastalığın tipine, ağırlığına ve hastanın yaşına, cinsiyetine göre belirtiler değişir. Alerjik sinüzit; burun ve göz nezlesinde yılın belirli aylarında veya tüm yıl boyunca devam eden hapşırma, burunda kaşıntı, burun akıntısı, burun tıkanıklığı olarak belirtiler verir. Geniz akıntısı, boğazda gıcıklanma, gözlerde yaşarma, kızarıklık ve kaşıntı, kulakta dolgunluk, hışırtı, kaşıntı, baş ve kulak ağrısı, koku alma bozukluğu, tat almama, sesin değişmesi diğer belirtiler olabilir. Astımda belirtiler; nefes darlığı, öksürük, hırıltılı-hışıltılı solunum, göğüste tıkanıklık olabilir. Bu yakınmaların aniden ve krizler şeklinde ortaya çıkması bir müddet sonra kendiliğinden veya tedaviyle düzelmesi, tekrarlaması, gece uykudan uyandıracak şekilde olması çok tipiktir. Cilt alerjilerinde ciltte kaşıntı, kabarıklık, kırmızı renkli döküntüler, sulanma, kabuklanma, deride kalınlaşma ve deride renk değişikliği görülebilir. Mide, bağırsak kanalı alerjilerinde bulantı, kusma, ishal, karın ağrısı, iştahsızlık, kilo kaybı, gelişme geriliği, kansızlığa bağlı halsizlik, solukluk, göz kapakları ve bacaklarda şişlikler olabilir.

AŞI VE DİL ALTI HAPI KULANILIYOR

Alerji tedavisi nasıl yapılır?
Alerjiye neden olan etkenlerden uzak durulması yani sakınma, tedavinin en önemli bölümüdür. Ancak tek başına yetmez. İlaç tedavisi de uygulanmalıdır. Tedavide en sık kullanılan ilaçlar, antihistaminiklerdir. Bu tür ilaçlar, en çok kaşıntı, akıntı ve hapşırma üzerinde etkilidir. Diğer bir faydalı ilaç türü de kortizonlardır. Aşıyla alerji tedavisi (immünoterapi) ise alerjenden kaçınmanın mümkün olmadığı ve (veya) çoklu alerjen yerine sınırlı alerjene reaksiyon verildiği durumlarda, alerjenin (aşının), düşük dozdan başlayarak, artan şekilde enjektörlerle cilt altına verilmesi yöntemi ile uygulanır. Bu şekilde, vücut bu maddeyi tanıyarak, alerjik reaksiyon göstermemeye programlanır. Son yıllarda, alerjenin ağızdan (dil altı) veya burundan damla şeklinde verilmesiyle de iyi sonuçlar alınabilmektedir.

EN SIK GÖRÜLEN ALERJİ SORUNLARI

Deride ürtiker
Genellikle yüz, göz kapakları, dudaklar ve genital bölgede anjioödem (derinin alt tabakalarında sıvı birikmesi yani ödem)
Gözlerde kızarıklık ve kaşıntı
Burunda kaşıntı, burun tıkanıklığı ya da burun akıntısı ve hapşırma
Alt solunum yollarında solunum zorluğu, hışırtılı solunum (wheezing), öksürük
Kalp ve damar sisteminde çarpıntı, tansiyon düşüklüğü
Mide-barsak sisteminde bulantı ve kusma, karın ağrısı ya da karın krampları
Sinir sisteminde şuur bulanıklığı, bayılma Nadir de olsa tüm sistemlere ait bu bulguların hepsi bir arada görülebilir.

ALERJİYLE YAŞAMANIN PÜF NOKTALARI

Evde ve içinde bulunulan ortamda sigara içilmemeli
Lavaboların altı, duş ve banyo küvetinin çevresi, pencere eşikleri ile nemli olabilecek tüm alanlar araştırılarak rutubet ve küften korunmalı. Bodrumlarda nem alıcı cihazlar kullanılmalı
Havalanmış, yıkanmış perdeler, çarşaflar, yatak örtüleri kullanılmalı ve odaların her yerinin tozlardan ve alerjenlerden arındırılmış olması sağlanmalı
Filtreli elektrik süpürgesi kullanılmalı
Kullanımdan önce klimaların toz filtreleri değiştirilmeli
Yastık kılıfı, çarşaf ve nevresim takımları haftada en az bir kez değiştirilerek yüksek sıcaklıkta yıkanmalı ve alerjik olmayan plastik hurçlarda saklanmalı