Hal Yasası sektörde ikilemde!

Türkiye Sebze ve Meyve Komisyoncuları Federasyonu (TÜSEMKOM) Başkanı Yüksel Tavşan, hallerde kaldırılan tahsislerin pazar yerlerine getiriliyor olmasının sektörde ikilem yarattığını belirterek, “Bu maddenin yeniden değerlendirilmesi ve tahsislerin iadesi tüm sektörü rahatlatacaktır” dedi.Kamuoyunda Hal Yasası olarak bilinen ve 1 Ocak 2012’de yürürlüğe girecek 5957 Sayılı Sebze ve Meyveler ile Yeterli Arz ve Talep Derinliği Bulunan Diğer Malların Ticaretinin Düzenlenmesi Hakkındaki Kanuna ilişkin açıklama yapan Tavşan, Kanunun sektörü yeni baştan yapılandıracağını, kayıt dışı ticarete son vereceğini, ürünlerin sağlık ve kalite yönü ile izlenebilirliğinin sağlanması gibi sayısız yararlar getireceğini söyledi.
 
7 Aralık 2011 tarihinde yayımlanan Sebze Meyve Ticareti ve Hal Kayıt Sistemi Hakkında Tebliğin 3. Maddesinin (r) fıkrasında toptan satış miktarının kilogram ile yapılan satışlarda 100 kilogram, bağ ile yapılan satışlarda 50 bağ, adet ile yapılan satışlarda 150 adet olarak tanımlandığını, Tebliğin 5. Maddesinin 12. Fıkrasında “Toptan satış miktarının altındaki mallar sisteme bildirilmez” dendiğini, bildirimcilerin yükümlülüklerini düzenleyen 7. Maddenin 1. Fıkrasının (f) bendinde “Toptancı halinde, toptan satış miktarının altında mal satmamak” şeklinde tekrarlandığını ifade eden Tavşan, bu konunun toptancı hallerinde fiilen uygulanmasına imkan görülmediğini belirtti.

Yüksel Tavşan, “Zira toptancı hallerinin müşteri grubundaki manav, restoran, kafe, otel, pazarcı, okullar, tabldot yemek veren kurumlar gibi yerlerin açıklanan miktarın altında ürün satın almaları yasaklanmaktadır. Bu durum ticari teamüllere uymamaktadır” diye konuştu.
 
“Künye için gerekli teknik altyapı bir çok halde henüz bulunmuyor”
 
Tebliğin 5. Maddesinde bildirim açıklandığını, Madde ile tarladan, seradan, bahçeden yüklenen ürünlerin hareketlerinden evvel sisteme bildirilme zorunluluğu getirildiğini söyleyen Tavşan, şunları kaydetti:
 
“Bununla beraber üreticiler, bildirimciler arasında bulunmamaktadır. Üreticilerce araçlara yüklenen ürünlerin bildirim zorunluluğunu toptancı hallerdeki komisyonculara verilmesi, uygulamada önemli sıkıntılar yaratmaktadır. Öncelikle üretici mallarının miktar ve fiyatları önceden belli değildir.
 
Bildirim ile birlikte oluşturulacak ‘ürün künyesi’ için gerekli teknik altyapı birçok halde dahi henüz bulunmamaktadır. Tebliğin 8. Maddesinin 9. Fıkrasında, ‘Hal rüsumunun (vergiler) ödenmesinden malı satın alanlarla birlikte komisyoncuların müteselsilen sorumlu olduğu belirtilmiştir.
 
Bu hususun fiilen uygulanmasına imkan olmadığı halde komisyoncular haksız bir şekilde sorumlu tutulmaktadır. Geçici 2. Maddenin ‘Hal hakem heyetlerinin oluşturulmasında sisteme kayıtlı komisyoncu ve tüccar derneklerinden en fazla üyeye sahip olanlardan birer üye alınır’ şeklinde değiştirilmesi her kesimin temsili yönü ile yerinde olacaktır.”
 
Yasanın 8. Maddesinin 1. Fıkrasında hal rüsumu düzenlendiğini anımsatan Tavşan, maddede hal içindeki satışlarda yüzde 1, hal dışındaki satışlarda yüzde 2 olan oranın, rüsum paylaşımlarının da dikkate alınarak hal içinde yüzde 2, hal dışında yüzde 4 olarak değiştirilmesinde fayda görüldüğünü vurguladı.
Kanunun 11. Maddesinin toptancı hallerindeki iş yerleri ile pazar yerlerindeki satış yerlerinin işletilmesini düzenlediğini, hallerde uzun yıllardır tahsisli olan iş yerlerinin kiralama yöntemine dönüştürüldüğünü ifade eden Tavşan, şunları belirtti:
 
“Maddenin 1. Fıkrasında ‘Belediye toptancı hallerindeki iş yerleri kiralama veya satış yoluyla işletilir’ denilmekte, bugüne kadar tahsis sistemi ile işletilen iş yerlerindeki komisyoncuları kiracı konumuna düşürmektedir. Belediyelerce üretici ve tüccar alacaklarına karşı garanti olarak kullanılan tahsislerin kaldırılması, komisyoncular ve belediyeleri zor durumda bırakacaktır.
 
Hallerden kaldırılan tahsislerin pazar yerlerine getiriliyor olması sektörde ikilem yaratmaktadır. Bu maddenin yeniden değerlendirilmesi ve tahsislerin iadesi tüm sektörü rahatlatacaktır. Belediyelerce aynı kişilere verilmiş birden fazla iş yeri tahsislerinin Yasanın uygulanmasında da aynen korunması temenni edilmektedir.”