01 Mart Tarihte bugün

Olaylar

* 1430 – Osmanlı Padişahı II. Murad, Selanik’i fethetti.
* 1565 – Rio de Janeiro şehrinin kuruluşu.
* 1803 – Ohio, ABD’ye 17. eyalet olarak katıldı.
* 1811 – Kavalalı Mehmet Ali, Memlûkleri Kahire Kalesine davet edip imha etti.
* 1815 – Napolyon, Elba’daki sürgünden Fransa’ya geri döndü.
* 1867 – Nebraska, ABD’ye 37. eyalet olarak katıldı.
* 1881 – Rus Çarı II. Aleksandr Narodniklerce öldürüldü.
* 1896 – Henri Becquerel, radyoaktiviteyi keşfetti.
* 1903 – Beşiktaş JK, kuruldu.
* 1912 – Albert Berry, bir paraşüt ile uçaktan atlayan ilk kişi oldu.
* 1919 – Güney Kore’nin tek taraflı bağımsızlık ilanı
* 1921 – Mehmet Âkif Ersoy’un sözlerini yazdığı “İstiklâl Marşı”, Maarif Vekili (Milli Eğitim Bakanı) Hamdullah Suphi Bey tarafından Mecliste ilk kez okundu.
* 1921 – Türk-Afgan dostluk antlaşması imzalandı.
* 1923 – Mustafa Kemal Paşa, TBMM’nin yeni çalışma dönemini açtı. Mustafa Kemal’in açış konuşmasını mecliste dinleyiciler balkonundan izleyen Latife Hanım, meclise gelen ilk kadın oldu.
* 1923 – Ali Fuat Cebesoy tekrar TBMM ikinci başkanlığına, Erzurum mebusu Hüseyin *Avni Bey (Ulaş) birinci başkan vekilliğine, Konya mebusu Musa Kâzım Efendi ikinci başkan vekilliğine seçildiler.
* 1925 – Anadolu Ajansı Türk Anonim Şirketi kurularak, AA şirket statüsüne kavuştu. Ahmet Ağaoğlu, AA’nın ilk Yönetim Kurulu Başkanı, Alaeddin Bey ilk Genel Müdürü oldu.
* 1926 – İtalyan yasaları esas alınarak hazırlanan yeni Türk Ceza Kanunu, TBMM’de kabul edildi.
* 1929 – İstanbul Boğazı kuzeyden gelen buz kütlelerinin hücumuna uğradı. Buzların yoğunluğu nedeniyle vapurlar çalışamadı.
* 1931 – Troçki’nin Büyükada’da kaldığı Arap İzzet Paşa Yalısı yandı.
* 1935 – TBMM 5. dönem çalışmalarına başladı. Atatürk, 4. kez Cumhurbaşkanı seçildi. TBMM’de ilk kez 18 kadın milletvekili yer aldı.
* 1936 – ABD’de Hoover Barajı’nın inşaatı tamamlandı. O tarihte dünyanın en büyük beton yapısı ve en büyük hidroelektrik santraliydi.
* 1940 – Fransız yazar Pierre Louys’in, Afrodit adlı romanının Türkçe çevirisi hakkında “müstehcen yayın” gerekçesiyle dava açıldı.
* 1940 – Bulgaristan Mihver devletleri’ne katıldı.
* 1947 – Uluslararası para fonu (International Monetary Fund, IMF) finans işlemlerine başladı.
* 1947 – İffet Halim Oruz’un çıkardığı Kadın gazetesi yayına başladı. Gazete, 1979 yılına kadar, 32 yılda 1125 sayı olarak çıktı.
* 1948 – 2. Saraçoğlu hükümetinde Gümrük ve Tekel Bakanlığı yapan Suat Hayri Ürgüplü, bakanlığı sırasında yolsuzluk yaptığı iddiasıyla Yüce Divan’da yargılanmaya başladı. Basında yolsuzluk söylentileriyle ilgili yazılar çıkması üzerine Ürgüplü olayın sağlıklı biçimde soruşturulabilmesi için bakanlıkta istifa etmişti. Suat Hayri Ürgüplü, kibrit üretiminde kullanılan tutkal ve Yunanistan’a satılacak kibrit işinde, 1946’daki kahve alımlarında yolsuzluk yapmakla suçlanıyordu. Yüce Divan Ürgüplü ve diğer sanıklar hakkında beraat kararı verdi.
* 1951 – Hastalık ve Analık Sigortası Yasası, İstanbul, Edirne, Kırklareli ve Tekirdağ illerinde yürürlüğe girdi.
* 1951 – Afyon’un Sandıklı ilçesinde Grip salgınından 22 kişi öldü.
* 1953 – Stalin kalp krizi geçirdi. Dört gün sonra da öldü.
* 1954 – Porto Riko’lu milliyetçiler ABD temsilciler meclisine saldırdı, beş senatör yaralandı.
* 1956 – İstanbul Valiliği’ne bağlı olarak yürütülen belediye hizmetleri, 1956 yılı bugün, belediye binasında yapılan bir törenle birbirinden ayrıldı. Artık tamamen bağımsız olan Belediye Başkanlığı görevi, Belediye Meclisi’nde yapılan seçim sonucunda bir yıl süreyle yine Vali Fahrettin Kerim Gökay’a verildi.
* 1958 – İzmit Körfezi’nde çalışan Üsküdar vapuru, saatteki hızı 130 kilometreyi bulan kasırga yüzünden Soğucak mevkiinde battı. Resmi rakamlara göre 300’e yakın yolcudan, çoğu İzmit Lisesi ve İzmit Endüstri Meslek Lisesi öğrencisi olmak üzere 272 kişi öldü; 21 kişi kurtuldu.
* 1959 – Kıbrıs’a dönen Makarios Kıbrıslı Rumlar tarafından büyük bir tezahüratla karşılandı.
* 1960 – 1000 siyah öğrenci, ABD’nin Alabama eyaletinde ayrımcılığı protesto etti.
* 1963 – İstanbul Boğazı’nda Dolmabahçe açıklarında çarpışan iki Sovyet tankerinden denize sızan ince mazotun alev almasıyla Yüzer Karaköy İskelesi ve Kadıköy vapuru yandı.
* 1963 – Kürt lider Molla Mustafa Barzani, Amerikan Associated Press’e verdiği bir demeçte, Irak hükümetinin Kürdistan’a özerklik tanımaması halinde kuvvetlerini yeniden harekete geçireceğini söyledi. Barzani, Irak Başbakanı Kasım’ın devrilmesinde Kürt mücadelesinin rol oynadığını ileri sürdü. “Muhtar bir Kürt bölgesinin kuruluşuna muhalefet eden başka herhangi bir kişinin de akıbeti aynı olacaktır” dedi.
* 1964 – Milli Birlik Komitesi’nden çıkarıldıkta sonra Ottawa Büyükelçiliği danışmanlığına atanmış olan 14’lerden Orhan Kabibay, yurda dönüşünde tutuklandı.
* 1966 – SSCB uzay sondası Venera 3, Venüs yüzeyine çarparak düştü.
* 1966 – Baas Partisi, Suriye’de yönetimi ele geçirdi.
* 1968 – Milli Bakiye usulünü kaldıran yeni Seçim Kanunu TBMM’de kabul edildi.
* 1971 – Ankara, Ege ve Diyarbakır Tıp fakülteleri asistanları oturma eylemine başladı.
* 1971 – Türkiye’nin ilk çoban boykotu, Konya’nın Sazgeçit köyünde başladı.
* 1971 – Batman’da 3 bin işsiz, rafineriyi işgal etti.
* 1974 – Tiyatro sanatçısı Hüseyin Kemal Gürmen 73 yaşında öldü.
* 1975 – Avustralya’da renkli televizyon yayınları başladı.
* 1977 – Hükümet 1977’de üç kez devalüasyon yaptı. Sanayici ve işadamları tarafından gecikmiş bir uygulama olarak değerlendirildi. Alman Markı 50 kuruş, Amerikan Doları ise 1 lira değer kazandı.
* 1978 – Charlie Chaplin’in cenazesi İsviçre’deki mezarlıktan çalındı.
* 1978 – Adnan Menderes’in oğlu, Adalet Partisi Aydın Milletvekili Mutlu Menderes trafik kazası sonucu öldü.
* 1979 – Başbakan Ecevit ülkenin içinde bulunduğu bunalıma dikkat çekerek, “Ekonomiyi düzeltmek için zam şarttır” dedi.
* 1980 – Voyager 1 uzay sondası, Satürn’ün Janus adlı Ay’ının varlığını tescil etti.
* 1980 – Hacı Ali Demirel ve oğlu Yahya Demirel hakkında döviz kaçakçılığı suçundan yeni bir dava açıldı. Sanıklar hakkında1 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası isteniyor.
* 1982 – Erol Toy’un, “Aydınımız, İnsanımız, Devletimiz” adlı kitabının basımı ve dağıtımı yasaklandı.
* 1983 – Hakkari’de Bir Mevsim adlı film Berlin Film Şenliği’nde 4 ödül aldı. Berlin Film Şenliği’nde en çok ödül alan birkaç filmden biri olarak sinema tarihine geçti. Senaryosu Onat Kutlar tarafından Ferit Edgü’nün O adlı romanından uyarlanan filmin yönetmeni Erden Kıral, oyuncuları Genco Erkal, Şerif Sezer ve Erkan Yücel di.
* 1984 – TBMM’de sıkıyönetimin 13 ilde kaldırılmasını, 54 ilde ise 4 ay süreyle uzatılması kararlaştırıldı. Başbakan Turgut Özal yaptığı açıklamada, “Olaylarda yüzde 99 azalma var. Ancak aşırı sol ve bölücü örgütler faaliyetlerine yeraltında devam ediyorlar” dedi.
* 1984 – Turgut Özal’ın köprü ve barajların satılması önerisine tepkiler sürdü. DYP Genel Başkanı Yıldırım Avcı, “Mirasyediler her şeyi satarlar” dedi. HP Genel Başkanı Necdet Calp, “Ermeni terör örgütü ASALA almak istese verilecek mi ?” diye sordu. SODEP Genel Başkanı Erdal İnönü de ” Devlet malını satmaya kimsenin gücü yetmeyecektir ” dedi.
* 1987 – Türkiye, Yunanistan’ın Bern Deklarasyonu’nu çiğneyerek Ege’nin ihtilaflı kıta sahanlığında petrol aramalarına başlaması durumunda, misillemede bulunacağı konusunda Atina’yı uyardı.
* 1990 – Cumhurbaşkanı Turgut Özal’ın oğlu Ahmet Özal’ın da ortakları arasında olduğu ilk özel TV kanalı Magic Box, Eutelsat F 5 uydusundan test sinyali yaylnlamaya başladı.
* 1992 – Türkiye’nin ikinci özel TV kanalı ve yarışma programlarıyla ünlü Show TV yayın hayatına başladı.
* 1992 – İstanbul Kuledibi’ndeki Neve Şalom Sinagogu’na bombalı saldırıda bulunuldu.
* 1992 – Eski Bosna-Hersek Sosyalist Cumhuriyetinin ayrılıkçı referandum kararı alınması ve ‘Kanlı Dügün’ ismiyle anılan olay Bosna Savaşı’nı tetikledi.
* 1994 – Nirvana son konserlerini Münih’te verdi.
* 1994 – Refah Partisi’nin merkezi Libya’da olan Uluslararası İslama Çağrı Cemiyeti’nden 500 bin dolarlık yardım aldığına ilişkin iddialar yeni bir boyut kazandı. Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı, 500 bin dolarlık çeki RP adına aldığı ileri sürülen Beşir Darçın’ın peşine düştü. Ankara Cumhuriyet Başsavcısı Nazmi Şarvan bu konuda gazetelerde yer alan haberleri ihbar kabul ederek soruşturma başlattıklarını açıkladı.
* 1996 – Uluslararası Narkotik Kontrol Stratejisi Raporu’nda, Türkiye kara para aklayan ülkeler arasında sayıldı.
* 1996 – Harçları protesto eden öğrenciler İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’ni 30 saat işgal ettiler. Eylem sonrası çıkan olaylarda 100 öğrenci gözaltına alındı.
* 1997 – İstenmeyen adam ilan edilen İran’ın Erzurum Başkonsolosu Said Zare ülkesine geri döndü. İran’da misilleme olarak Türkiye’nin Tahran Büyükelçisi Osman Korutürk ile Urumiye Başkonsolosu Ufuk Özsancak’ı istenmeyen adam ilan etti.
* 2000 – TBMM İnsan Hakları Komisyonu üyeleri, İstanbul Küçükköy Karakolu’na yaptıkları baskında bir adet Filistin askısı buldu. El konulan işkence aleti Ankara’ya götürüldü.
* 2002 – ABD kuvvetleri Afganistan topraklarına girdi.
* 2003 – Türk Silahlı Kuvvetlerinin yabancı ülkelere gönderilmesine, yabancı silahlı kuvvetler unsurlarının 6 ay süreyle Türkiye’de bulunmasına izin verilmesine ilişkin başbakanlık tezkeresi, TBMM’nin kapalı oturumunda reddedildi.
* 2005 – Türkler: Bir İmparatorluğun Mimarları ve Mimar Sinan’ın Dehası adlı fotoğraf sergisi Londra’da açıldı.
* 2006 – İngilizce Wikipedia, Jordanhill railway station maddesiyle bir milyonuncu maddeye erişti.
* 2007 – Danıştay 2. Daire üyelerine yönelik saldırıyla ilgili davada, savcı, olayın faili Alparslan Arslan ile Osman Yıldırım, İsmail Sağır ve Erhan Timuroğlu için anayasal düzeni cebren ortadan kaldırmak için silahlı örgüt kurmak ve yönetmek suçundan 4’er kez ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası istedi.
* 2009-Ciner Yayın Holding bünyesinde ve Fatih Altaylı’nın editörlüğünde yayınlanan Gazete Habertürk yayına başladı.

Doğanlar

* 1445 – Sandro Botticelli, İtalyan ressam (ö. 1510)
* 1474 – Angela Merici, İtalyan hemşire (ö. 1540)
* 1547 – Rudolph Goclenius, Alman filozof (ö. 1628)
* 1597 – Jean-Charles de la Faille, Belçikalı matematikçi (ö. 1652)
* 1610 – John Pell, İngiliz matematikçi (ö. 1685)
* 1657 – Samuel Werenfels, İsviçreli teolog (ö. 1740)
* 1683 – Caroline of Ansbach, Büyük Britanya kraliçesi (ö. 1737)
* 1732 – William Cushing, ABD’li hukukçu, baş hakimi (ö. 1810)
* 1760 – François Nicolas Leonard Buzot, Fransız devrimci (ö. 1794)
* 1769 – François Séverin Marceau-Desgraviers, Fransız general (ö. 1796)
* 1810 – Frédéric Chopin, Polonya asıllı Fransız besteci, piyanist (ö. 1849)
* 1812 – Augustus Pugin, İngiliz mimar (ö. 1852)
* 1819 – Władysław Taczanowski, Polonyalı bilim adamı (ö. 1890)
* 1821 – Joseph Hubert Reinkens, Alman din adamı, ilk Eski Katolik başpiskoposu (ö. 1896)
* 1837 – William Dean Howells, ABD’li tarihçi, editör ve politikacı (ö. 1920)
* 1852 – Théophile Delcassé, Fransız devlet adamı (ö. 1923)
* 1858 – Georg Simmel, Alman sosyolog ve filozof (ö. 1918)
* 1863 – Alexander Golovin, Rus ressam (ö. 1930)
* 1865 – Abe Iso, Japon politikacı (ö. 1949)
* 1871 – Ben Harney, ABD’li besteci ve piyanist (ö. 1938)
* 1876 – Henri de Baillet-Latour, Belçikalı Uluslararası Olimpiyat Komitesi başkanı (ö. 1942)
* 1880 – Giles Lytton Strachey İngiliz yazar (ö. 1932)
* 1886 – Oskar Kokoschka, Avusturyalı ressam, grafik sanatçısı ve şair (ö. 1980)
* 1888 – Ewart Astill, İngiliz kriketçi (ö. 1948)
* 1889 – Watsuji Tetsuro, Japon filozof (ö. 1960)
* 1892 – Ryunosuke Akutagawa, Japon yazar (ö. 1927)
* 1893 – Mercedes de Acosta, ABD’li şair, oyun yazarı ve kostüm tasarımcısı (ö. 1968)
* 1896 – Dimitri Mitropoulos, Yunan besteci, piyanist ve orkestra şefi (ö. 1960)
* 1896 – Moriz Seeler, Alman yazar, şair ve film yapımcısı (ö. 1942)
* 1899 – Erich von dem Bach, Alman asker, Nazi subayı (ö. 1972)
* 1901 – Pietro Spiggia, İtalyan şair
* 1904 – Glenn Miller, ABD’li bando şefi (ö. 1944)
* 1910 – Archer John Porter Martin, İngiliz kimyager, Nobel ödülü sahibi (ö. 2002)
* 1910 – David Niven, İngiliz aktör (ö. 1983)
* 1914 – Ralph Ellison, ABD’li yazar (ö. 1994)
* 1917 – Robert Lowell, ABD’li şair (ö. 1977)
* 1918 – Roger Delgado, İngiliz aktör (ö. 1973)
* 1918 – João Goulart, Brezilyalı politikacı, devlet başkanı (ö. 1976)
* 1918 – Gladys Noon Spellman, ABD’li politikacı
* 1920 – Howard Nemerov, ABD’li şair (ö. 1991)
* 1921 – Terence Cardinal Cooke, ABD’li Catholic archbishop (ö. 1983)
* 1921 – Richard Wilbur, ABD’li şair
* 1922 – William Gaines, ABD’li yayımcı (ö. 1992)
* 1922 – İzak Rabin, İsrail başbakanı ve Nobel Barış Ödülü sahibi (ö. 1995)
* 1923 – Kuczka Péter, Macar yazar, şair ve editör (ö. 1999)
* 1924 – Deke Slayton, ABD’li astronot (ö. 1993)
* 1926 – Robert Clary, Fransız aktör
* 1927 – Harry Belafonte, ABD’li müzisyen ve aktör
* 1928 – Dr. Seymour Papert, Güney Afrikalı matematikçi ve yapay zeka araştırmacısı
* 1928 – Jacques Rivette, Fransız film yönetmeni
* 1929 – Georgi Markov, Bulgar yazar, rejim muhalifi (ö. 1978)
* 1930 – Gastone Nencini, İtalyan bisikletçi (ö. 1980)
* 1935 – Robert Conrad, ABD’li oyuncu
* 1937 – Jed Allan, ABD’li oyuncu
* 1939 – Leo Brouwer, Kübalı besteci ve gitarist
* 1942 – Richard Bowman Myers, ABD’li asker, genelkurmay başkanı
* 1943 – Gil Amelio, ABD’li iş adam ve risk sermayeci
* 1943 – Rashid Sunyaev, Rus fizikçi
* 1943 – Akinori Nakayama, Japon jimnastikçi
* 1944 – John Breaux, ABD’li politikacı, Louisiana senatörü
* 1944 – Mike d’Abo, İngiliz şarkıcı (Manfred Mann)
* 1944 – Roger Daltrey, İngiliz müzisyen, The Who üyesi
* 1945 – Dirk Benedict, ABD’li oyuncu
* 1946 – Lana Wood, ABD’li oyuncu
* 1947 – Alan Thicke, Kanadalı oyuncu ve şarkı yazarı
* 1948 – Burning Spear, Jamaikalı şarkıcı ve müzisyen
* 1952 – Steven Barnes, ABD’li yazar
* 1952 – Martin O’Neill, Kuzey İrlandalı futbolcu ve teknik direktör
* 1953 – Richard Bruton, İrlandalı politikacı ve ekonomist
* 1954 – Catherine Bach, ABD’li oyuncu
* 1954 – Ron Howard, ABD’li oyuncu, yönetmen ve yapımcı
* 1956 – Timothy Daly, ABD’li oyuncu
* 1958 – Bertrand Piccard, İsviçreli baloncu ve psikiyatrist
* 1958 – Chosei Komatsu, Japon orkestra şefi
* 1963 – Dan Michaels, ABD’li müzisyen ve yapımcı
* 1963 – Thomas Anders, Alman şarkıcı, Modern Talking üyesi
* 1963 – Ron Francis, Kanadalı buz hokeyi oyuncusu
* 1964 – Paul Le Guen, Fransız futbolcu ve teknik direktör
* 1965 – Stewart Elliott, Kanadalı jokey
* 1965 – Booker Huffman, ABD’li profesyonel güreşçi
* 1967 – Aron Winter, Hollandalı futbolcu
* 1967 – George Eads, ABD’li oyuncu
* 1969 – Javier Bardem, İspanyol oyuncu
* 1969 – Litefoot, ABD’li yerli rap