Avrupa’dan 100 milyar euro alacağımız var

Avrupa Birliği ülkelerinin, Türkiye’ye kesin dönüş yapan 1.8 milyon gurbetçiye ait sosyal güvenlik primlerini eksik ödediği ortaya çıktı. Hükümet, 100 milyar euroyu bulan fatura için elçilikler aracılığıyla işçilerin haklarını aramaya hazırlanıyor.

Türkiye’ye karşı vize uygulamalarını sertleştiren, göçmen işçileri inançlarına göre sınıflamayı ve buna göre maaş ödemeyi tartışan Avrupa Birliği’ne (AB) karşı Türkiye de farklı bir kozu açmaya hazırlanıyor. Dışişleri Bakanlığı ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Türkiye’ye kesin dönüş yapan 1.8 milyon gurbetçiye ait AB ülkeleri tarafından ödenmeyen 100 milyar euroluk sosyal güvenlik primlerini masaya yatırdı. Gurbetçilerden gelen dilekçe ve şikayetler çerçevesinde ilerleyen araştırmalar Berlin Çalışma ve Sosyal Güvenlik Müşavirliği ile Nürnberg Çalışma ve Sosyal Güvenlik Ataşelikleri’nde değerlendirmeye alınıyor.

PRİMİN YARISI ÖDENDİ
Sabah’ın haberine göre, yapılan araştırmanın kapsamıysa 40 yıl öncesine kadar uzanıyor. 1970’te Türkiye ve Avrupa Ekonomik Topluluğu arasında imzalanan Katma Protokol çerçevesinde Türkiye’den bu ülkelere gönderilen işçiler belirli haklara kavuşturuldu. Bunlardan biri de AB ülkelerinde çalışan Türk işçilerin sosyal güvenlik hakları ile ilgiliydi. Bu maddelerden biri ‘Türk işçiler her ne şartla olursa olsun Türkiye’ye geri döndüklerinde kendilerinden ve işverenlerinden kesilen sosyal güvenlik primlerini geri alırlar’ şeklindeydi. Ancak bu anlaşma AB tarafından delindi.

ALMANYA ÖDEMEDİ
Almanya başta olmak üzere 1980’lerin ortasından bu yana Türkiye’ye dönen işçilere işverenden kesilen sigorta primlerini ödemedi. Sadece cüzzi miktardaki işçilerden kesilen primler ödendi. Gerekçe olarak kendi iç yasalarında yapılan yeni düzenlemeler gösterildi.

YASALAR HİÇE SAYILMIŞ
Sosyal güvenlik uzmanlarına göre, Türkiye ile AB arasında imzalanan 1963 Ankara Anlaşması ve 1973 Katma Protokolü’nün 38. maddesi Türk işçilere tüm sigorta primlerinin veya çalışma sürelerinin Türkiye ile birleştirilmesine imkan veriyor. Örneğin Danimarka ve İsviçre gibi ülkeler işveren primlerini de Türkiye’ye aktarıyor.

ÖZEL BİRİMLER VAR
Çalışma Bakanlığı’nın büyükelçiliklerde bu işe bakan büroları bulunuyor. Örneğin Almanya’daki Berlin Çalışma ve Sosyal Güvenlik Müşavirliği ile Nürnberg Çalışma ve Sosyal Güvenlik Ataşeliği bu konuda gelen taleplerin ana adresi. Ayrıca bugüne kadar bu primlerin neden ödenmediği ve kazanılmış hakların nasıl kaybedildiğine yönelik olarak da bir araştırma başlatıldı.

GURBETÇİ FARKINDA DEĞİL
Son 30 yılda Avrupa ülkelerinde çalışıp Türkiye’ye gelenlerin sayısı 1.8 milyonu buluyor. Eksik ödenen prim miktarı ise kişi başına ortalama 50 bin euro. Sigorta primlerini yasal yollara başvurarak eksiksiz alabilenlerin sayısı 1200 civarında.

Bu rakamın önemli kısmını İsviçre ve Danimarka gibi ülkeler oluşturuyor. Halen onlarca dava ise devam ediyor. 1990’larda Türkiye’ye dönen Hasan Fettah, Almanya’yı bu konuda dava eden isimlerden biri. Almanya’da çalışan Türkler’e döndüklerinde işverenin yatırdığı emeklilik primlerinin iade edilmemesinin kanunsuz olduğunu belirten Fettah, AB Adalet Divanı nezdinde dava açtığını söyledi.

Almanya’da 14 yıl çalıştığını anlatan Fettah, “Kesin dönüş yaptım ve iki yıl sonra bana o günün parasıyla 28 bin mark prim iadesi yapıldı. Ben de bu primin içinde, işveren payının da olduğunu düşünüyordum. Fakat geçen yıl öğrendim ki, Almanya kesin dönenlere sadece, çalışanların ödediği primleri iade ediyormuş. Geçen yılın sonunda dava açabildim” dedi.