Vicdan ve merhamet çocuğa nasıl öğretilir?

Psikolog Fazilet Seyidoğlu’nun yazısı

Çocuğunuzun yardımsever, merhametli, şefkatli, vicdan sahibi olmasını istiyorsanız öncelikle bunu sözlerinizle, davranışlarınızla gösterin. Çevrenize, komşularınıza yardımsever olun. Tabiatı, hayvanları sevdirin. Karşılık beklemeden iyilik yapmanın bir erdem olduğunu anlatın.

Kim istemez ki çocuğunun merhametli, vicdanlı, yardımsever, başkalarını da kendisi kadar düşünen biri olmasını. Başkalarını da düşünmek, onlar için de üzülmek, psikolojide empati ve sempati olarak tanımlanır. Empati gelişimi ilk bebeklik ve çocukluk dönemiyle başlar. Anne-baba-çocuk arasındaki sağlıklı şefkat dolu bir ilişki kurulur. Vicdan eğitimi şefkatle başlar. Önce dokunan, evet her ağladığında kucağına alan bir annenin; korktuğunda çocuğuna sarılan bir babanın şefkatiyle. Torununu kucaklayan bir dede, şakalaşan bir amca, okulda gülümseyen, bağırmayan bir öğretmenle gelişir vicdanlar.

İnsanı diğer canlılardan ayıran özelliktir vicdan ve merhamet. Vicdanlı, merhametli bir evlat, bir gelin, bir torun, bir öğretmen yetiştirmek istemez misiniz?.. Çocuklarınızın merhametli vicdanlı olmasını istiyorsanız size pratik birkaç tavsiye:

Aile içinde birbirinize şefkatli davranışlarda bulunarak model olun. Sevgi dolu ve sıcak bir aile ortamı içinde büyüyen çocuklar başkalarının duygularına daha duyarlıdır. Uyuyan yabancının üstünü örtün, çocuğunuz düştüğünde ona bağırmayın, ‘çok mu acıdı?’ diyerek sarılıp acısını hissettiğinizi ona fark ettirin.

Çevrenizde yardımsever davranışlarda bulunun. Fakirlere, muhtaç olanlara yardım edin; küçülen kıyafetlerinizi, oyuncaklarınızı çocuğunuz ile birlikte seçip verin.

Çocuğunuzun size yardımcı olmasına izin verin. Eline toz bezi verin, birlikte evin tozunu alın. Sofrayı hazırlama, bulaşık makinesini boşaltma, küçük kardeşiyle ilgilenme veya çöpleri atma gibi evle ilgili düzenli sorumluluklar verin.

Tabiatı ona sevdirin. Tabiat ile bütünleşmesinde ona yardımcı olun. Evinizdeki çiçekleri sulama vazifesini verin. Çiçekleri koklayın ve hatta çiçeklerle konuşun.

Hayvanları sevdirin ve besleyin. Birlikte aç bir köpeği, susamış kediyi besleyin; artan yemeklerinizi poşetleyip sokaktaki hayvanlara verin. Karıncaları ezmeyin.

Onun paylaşmanın güzelliğini, sevincini içinde hissetmesine vesile olun. Beslenme çantasına arkadaşlarıyla paylaşması için ara sıra sürprizler hazırlayın.

Düşünceli ve iyiliksever davranışları onun karakteriyle özdeşleştirin. “Sen yardımsever, güzel düşünen bir çocuksun” gibi.

Davranışlarının başkaları üzerinden etkilerini anlatın. Arkadaşına zarar verdiğinde veya haksız bir davranışta bulunduğunda “Sen onun yerinde olsaydın ne hissederdin?” sorusunu sorun. Haksız davranmasına izin vermeyin. Kurallarınızı açık ve net koyun.

Duygularını anlayın ve ifade etmesinde yardımcı olun, duygularını anladığınızı ona hissettirin ve bol bol duygularıyla ilgili sözcükler kullanın. “Çok kızgın gözüküyorsun, bir şey mi oldu?” gibi…

Akrabalarınızla ilişkilerinizi güçlendirin. Dayı, hala, amca, teyzeleriyle düzenli görüşmesine vesile olun.

Karşılık beklemeden iyilik yapmanın bir erdem olduğunu ona davranışlarınızla ve sözlerinizle ifade edin. Siz de karşılık beklemeden iyilikler yapın.

İyi çocukların yapacağı şeylerin listesini çıkarın, odasına asın. Yaptığı her iyiliğin muhakkak karşılık göreceğini anlatın.

İdeallerine, iyi çocukların yapacakları şeyleri koyun. Yaptığı her iyi davranışta meleklerin onu alkışladığını ve yaptığı iyiliklerin bu dünyada ve ahirette de iyilik olarak karşısına çıkacağını anlatın.

Zaman