Tahran’da dün Türkiye ve Brezilya’nın katılımıyla uranyum takasına ilişkin tam 18 saat süren kıyasıya bir pazarlık gerçekleşti. Takasın Türkiye‘de gerçekleşmesi kararlaştırıldı. Açıklama ve detaylar bugün liderler seviyesinde yapılacak. Başbakan Recep Tayyip Erdoğan İran’ın bunu kabul etmesi üzerine akşam saatlerinde aniden Tahran’a uçtu.
BM Güvenlik Konseyi’nden İran’a karşı yeni yaptırım kararı çıkarma girişiminden önce nükleer kriz şimdilik diplomatik yollarla çözüldü. Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu, İran Dışişleri Bakanı Menuçehr Mutteki ve Brezilya Dışişleri Bakanı Celso Amorim arasında saatler süren görüşmeler gerçekleşti. Görüşmede uranyum takasına ilişkin Türkiye‘nin hazırladığı metin ele alındı. Üç ülkenin teknik heyetleri gün boyunca müzakerelere devam etti. Brezilya Devlet Başkanı Luiz Inacio Lula da Silva da İran Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad bir araya geldi. Tam 18 saat süren müzakereler boyunca görüşmelerin nasıl gittiğine dair renk veren olmadı. Başbakan Erdoğan’ın yola çıkarken “Takas Türkiye‘de olacaksa biz de buraya gidelim dedik.” sözleri müzakerelerin olumlu neticelendiğini gösteren ilk işaret oldu.
TAKAS BİR KAÇ AY İÇİNDE
Diplomatik kaynakların Zaman’a verdiği bilgiye göre, zorlu geçen müzakereler sonunda takasın Türkiye‘de gerçekleşmesi kararlaştırıldı. Sürecin yılan hikayesine dönmemesi için mutabakat metnine takas takvimine ilişkin bir ifade de konuldu. Buna göre uranyum takası birkaç ay içinde gerçekleşecek. Gözler bugün açıklanacak metne ve Batı’nın buna nasıl bir tepki vereceğine çevrildi. Kaynaklar dün görüşmeler esnasında Bakan Davutoğlu’nun ABD ya da AB ülkeleriyle temas kurmadığını; zaten İran’a gelmeden önce gerekli istişarelerin yapıldığını kaydetti.
ERDOĞAN TETİKTE BEKLEDİ
Türkiye nükleer diplomasinin hep merkezinde yer aldı; ancak artık somut öneriler olmadan devreye girmeyeceğini ortaya koydu. Bakan Davutoğlu önceki gün Tahran’dan gelen acil davete “Somut bir şey varsa geleyim.” şeklinde cevap vermişti. Başbakan Tayyip Erdoğan dün gün boyunca Bakan Davutoğlu’ndan müzakerelerin seyrine ilişkin sürekli bilgi aldı. Erdoğan dün önce “Telefon geldi, duruma göre İran veya Azerbaycan’a geçiyorum.” diyerek gelişmeleregöre karar vereceğini bildirdi. İlerleyen saatlerde uranyum takasının Türkiye‘de gerçekleşeceği yönünde İran’dan gelen mesaj üzerine ise Erdoğan hemen bu ülkeye uçtu. Yola çıkarken “İran temasları sırasında Türkiye‘nin bu takasta istasyon olması açıklaması gelecek mi?” şeklindeki bir soruya Başbakan, “Zaten gidiş nedenim o, yani takas Türkiye‘de olacaksa biz de buraya gelelim dedik. Ve buna yönelik metne de bunun dercedildiğine yönelik haber geldi. Ve bunun için oraya gidiyoruz.” cevabını verdi.
Türkiye’nin diplomatik çözüm kararlılığı
İran nükleer programı barışçıl enerji için kullandığını savunuyor. Batılı ülkeler ise gerekli şeffaflığı göstermediği gerekçesiyle Tahran’ın nükleer silah üretmesinden endişe ediyor. Türkiye sorunun diyalog yoluyla çözülmesini savundu. Taraflar arasında iletişim kesildiği dönemde bile bu pozisyonunu yüksek sesle dillendirdi. Batının yaptırım taleplerine karşı çıkarken, İran’a şeffaflık çağrısı yaptı. Çözümün hayata geçmesi durumunda İran’a zaman kazandırmakla eleştirilen Türkiye için bu, önemli bir başarı olacak. İran, nükleer enerji için reaktörlerde kullanmak üzere uranyum yakıtına ihtiyaç duyuyor. Reaktörler için yakıta dönüştürülen zenginlendirilmiş uranyum, nükleer silah üretmek için geri dönüştürülemiyor. Takas gerçekleşmesi durumunda İran’ın nükleer silah üretme ihtimali ortadan kalkacak. Takas adresi olarak Rusya ve Fransa’ya karşı çıkan İran, Türkiye’ye olumlu bakıyordu.
